Het Europees Geneesmiddelenbureau (EMA) lanceerde in maart 2016 de PRIority MEdicines (PRIME)-regeling ter bevordering van de ontwikkeling van veelbelovende geneesmiddelen voor patiënten zonder behandelingsopties, of toegang tot geneesmiddelen die een aanzienlijk therapeutisch voordeel bieden ten opzichte van bestaande behandelingen. De regeling biedt vroegtijdige en verbeterde wetenschappelijke en regelgevende ondersteuning voor veelbelovende geneesmiddelen in ontwikkeling. Wat is vijf jaar na dato het effect van deze regeling?
Wat doet PRIME?
Het PRIME-programma biedt een speciale ondersteuningshub voor veelbelovende geneesmiddelen, zodat ontwikkelaars op een effectieve manier toegang hebben tot het scala van wetenschappelijke input en wettelijke ondersteuningskanalen die beschikbaar zijn bij het Agentschap. De regeling biedt vroege en proactieve ondersteuning aan medicijnontwikkelaars met betrekking tot het genereren van gegevens over de voordelen en risico’s van een medicijn. Door dergelijke informatie te optimaliseren kan een versnelde beoordeling van medicijnaanvragen gerealiseerd worden, zodat patiënten zo vroeg mogelijk kunnen profiteren van therapieën die hun kwaliteit van leven kunnen verbeteren.
PRIME-geneesmiddelen omvatten innovatieve technologieën zoals eenmalige curatieve gentherapieën en behandelingen voor zeldzame kankersoorten. De ontwikkeling van een geneesmiddel wordt alleen ondersteund als het de potentie heeft om een Unmet Medical Need (UMN), oftewel een onvervulde medische behoefte aan te pakken. De PRIME-regeling wordt alleen toegekend als de aanvrager overtuigende argumenten verstrekt met betrekking tot het bestaan van een UMN bij een bepaalde aandoening EN het potentieel van het betreffende medicijn om deze onvervulde medische behoefte in te vullen.
De verbeterde interactie met EU-regelgevers via PRIME is met name nuttig voor ontwikkelaars van complexere producten en voor toepassingen die afhankelijk zijn van kleinere datasets zoals bijvoorbeeld in het geval van Advanced Therapy Medicinal Products ((ATMP’s), zie ook kader) en zeldzame aandoeningen. Dergelijke kleine datasets veroorzaken vaak nieuwe wetenschappelijke en regelgevende uitdagingen.
Zodra een kandidaat-geneesmiddel is geselecteerd voor PRIME, zorgt de EMA voor:
- Een representant van het Comité voor geneesmiddelen voor menselijk gebruik (CHMP) of, in het geval van ATMP’s, van het Comité voor geavanceerde therapieën (CAT). Deze representanten zorgen voor continue ondersteuning en hulp bij het opbouwen van kennis voorafgaand aan een aanvraag voor een vergunning voor het in de handel brengen;
- Een kick-off meeting met de CHMP/CAT-representant en een multidisciplinaire groep van deskundigen, zodat zij advies kunnen geven over het algemene ontwikkelingsplan en de regelgevingsstrategie;
- Een speciaal contactpunt;
- Wetenschappelijk advies bij belangrijke ontwikkelingsmijlpalen van het middel.
Resultaten na 5 jaar PRIME
Onlangs heeft de EMA een rapport gepubliceerd (pdf) over de resultaten van de eerste vijf jaar van de PRIME-regeling. Het rapport analyseert de PRIME-subsidiabiliteitsverzoeken en handelsvergunningen voor PRIME-producten in de periode maart 2016-juni 2021, en vergelijkt ze met gelijkwaardige niet-PRIME-indieningen in dezelfde periode.
Op het moment van publicatie van het rapport waren 95 geneesmiddelen in de regeling opgenomen. Hierbij zat ook de eerste door de academische wereld geleide ontwikkeling; een ATMP bedoeld voor de behandeling van recidiverende of refractaire acute lymfoblastische leukemie bij volwassenen ouder dan 25 jaar (in december 2021 in aanmerking gekomen voor PRIME). Academische ontwikkelaars worden aangemoedigd om samen te werken met regelgevende instanties om vroegtijdige ondersteuning te krijgen voor de ontwikkeling en klinische beoordeling van hun producten.
Geschiktheid voor PRIME-regeling
(Bron: EMA)
Enkele highlights uit het rapport:
- Van maart 2016 tot juni 2021 werden in de Europese Unie (EU) in totaal 18 geneesmiddelen goedgekeurd die PRIME-ondersteuning hadden.
- Daarvan kregen 10 middelen een Conditional Marketing Authorisation (CMA), oftewel een voorwaardelijke vergunning voor het in de handel brengen, waardoor de middelen patiënten sneller konden bereiken;
- De ondersteuning van PRIME-producten tijdens de ontwikkeling resulteerde in een vermindering van de ‘klokstop’, d.w.z. de tijd die de aanvrager nodig had om tijdens de evaluatie vragen van de EMA te beantwoorden. Dit effect was meer uitgesproken voor het MKB (een op de drie aanvragen kwam vanuit het MKB). De gemiddelde beoordelingstijd voor producten van het MKB werd maar liefst met 6.7 maanden verkort.
- Zeven van de 18 middelen waren ATMP’s. Ondanks hun complexiteit hadden deze zeven geneesmiddelen gemiddeld een kortere actieve beoordelingstijd en klokstop dan de gemiddelde beoordelingstijd voor nieuwe werkzame stoffen in 2020;
- 16 middelen (89%) hadden betrekking op zeldzame ziekten (weesziekten).
Dit laatste punt is uiteraard essentieel, omdat we met PRIME-subsidiabiliteitsverzoeken veelal te maken hebben met levensbedreigende ziektes, waarbij elke dag telt.
Impact van PRIME-regeling op marktoelating
(Bron: EMA)
De conclusie van het rapport is dat de PRIME-regeling van de EMA een positief effect heeft gehad op de goedkeuring van nieuwe geneesmiddelen die voorzien in ‘onvervulde medische behoeften’ van patiënten. De tijd tot vergunning voor het in de handel brengen werd verkort voor geneesmiddelen die PRIME-ondersteuning kregen, waardoor patiënten eerder toegang kregen tot behandelingen die echt een verschil maken voor hun gezondheid. Een overzicht van medische aandoeningen waarvoor een onvervulde behoefte bestaat is te vinden op pagina 14 van bovengenoemd rapport.
Aanbevelingen
In het rapport wordt ook een aantal aanbevelingen gedaan voor verbeteringen van de regeling op het gebied van:
- De timing voor deelname aan het PRIME-schema
Er waren zeer weinig PRIME toekenningen gebaseerd op preklinische/vroegklinische studies, waarschijnlijk omdat het in dit stadium moeilijk is om het veelbelovende karakter van het geneesmiddel te bewijzen. Dit wordt onder andere veroorzaakt door het feit dat er weinig diermodellen bestaan voor goede voorspelbaarheid met betrekking tot de werkzaamheid in het menselijk lichaam. Latere inschrijving in het schema beperkt echter de mogelijkheid van input met betrekking tot CMC (chemistry, manufacturing and control), dosisbepaling etc. Als een geneesmiddel veelbelovend is, dient een dergelijk product eerder ondersteund te worden, ongeacht de soort ontwikkelaar is de conclusie van de onderzoekers.
Gezien deze omstandigheden gaat de EMA het beste moment voor opname in de PRIME-regeling evalueren. Om te zorgen dat de juiste expertise op het juiste moment wordt ingezet zal ook gekeken worden of patiënten betrokken kunnen worden bij de evaluatie van het bestaan van een UMN, als dit de beslissende factor is voor het toekennen van de Prime-regeling. Ook zal er worden gekeken of patiënten kunnen worden betrokken bij de ‘kick-off meetings’
- De flexibiliteit van wetenschappelijke adviesprocedures voor PRIME-geneesmiddelen, oftewel het vergroten daarvan.
- Het gebruikmaken van de kennis opgebouwd tijdens de ontwikkeling van een geneesmiddel, opdat aanvragen voorhandelsvergunningen op een versnelde manier kunnen worden beoordeeld (accelerated assessment (AA)).
Om tegemoet te komen aan de ‘onvervulde medische behoeften’ van patiënten moet er daarnaast een meer proactieve identificatie van veelbelovende ontwikkelingen komen. Ook moeten andere Europese besluitvormers en internationale partners meer betrokken worden bij de ontwikkeling en evaluatie van PRIME-producten.
Momenteel wordt de laatste hand gelegd aan een toolbox (pdf) met richtlijnen voor ontwikkelaars van geneesmiddelen, ondersteund door het PRIME-schema van de EMA voor kwaliteitsgegevens. De begeleiding is bedoeld om ontwikkelaars te helpen bij het maken van goed gefundeerde informatiepakketten voor EU-aanvragen voor handelsvergunningen. Goed gefundeerde aanvragen zullen een snelle beoordeling van veelbelovende geneesmiddelen bevorderen zodat patiënten zo snel mogelijk met dergelijke innovatieve therapieën kunnen worden behandeld.
Bron: Axon Healthcare, European Medicines Agency (EMA), Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM)
