Onlangs hebben de drie nieuwe VWS-bewindslieden hun agenda voor de komende regeerperiode bekendgemaakt. Hieruit blijkt dat een deel een continuering of uitbreiding is van het huidig beleid, soms gegoten in een ander jasje of naam. Een van de grote taken van het nieuwe kabinet is het afsluiten van een nieuw hoofdlijnenakkoord, nu Integraal Zorgakkoord genoemd. Ook de passende zorg, de concentratie van (acute) zorg, de verbreding van de sluis en het preventieakkoord staan op de rol.
In de hoofdlijnenbrief (pdf) staan de portefeuilles verdeeld met daarin de hoofdpunten van de betreffende minister die op basis van het regeerakkoord zijn geformuleerd. In onderstaand overzicht lichten we de relevante passages eruit en geven we waar nodig duiding. Ook vindt u hier vanuit de toegestuurde planning (pdf) een overzicht welk onderdeel wanneer op de rol staat om behandeld te worden. Het planningsoverzicht kan ook iedere week worden ingezien onderaan het weekoverzicht dat we iedere maandag voor abonnees publiceren in de Axon Kennisdatabase (KDB).
Minister van VWS (Ernst Kuipers):
Passende zorg
- Integraal Zorgakkoord Zvw
In de nieuwe hoofdlijnenakkoorden (vanaf nu: Integraal Zorgakkoord (IZ)) moeten veel nieuwe zaken die hieronder worden genoemd worden vastgelegd om zo de toenemende zorgvraag en schaarste op de arbeidsmarkt aan te kunnen. Het IZ moet ervoor zorgen dat de komende vier jaar de transitie naar passende zorg versneld in gang wordt gezet. Het is de bedoeling dat de bewindslieden de Kamer in het tweede kwartaal van 2022 informeren over de contouren van, en het proces rondom het IZ.
De RVS heeft geadviseerd om het IZ niet langer met hoofdzakelijk financiële doelstellingen op te zetten, maar veeleer concrete afspraken te maken over transitie van zorg. Het valt ook te verwachten dat partijen als ziekenhuizen de nodige eisen op tafel zullen leggen bij onderhandelingen over het nieuwe akkoord. Denk aan ruimte om te kunnen investeren in innovatie, een stevige agenda op gebied van gegevensuitwisseling en uiteraard veel aandacht voor het zorgpersoneel. Ook wordt door diverse stakeholders gepleit voor een sectoroverstijgend akkoord.
- Versterken basiszorg
Betere zorg voor patiënten met een complexe zorgvraag, ontzorgen van professionals, houdbaarheid van zorg bij toenemende zorgvraag en schaarste van personeel.
- Planbare en (toekomstbestendige) acute zorg
Slimmer georganiseerde acute zorg, met meer samenwerking. Eerder schreef Kuipers over dit onderwerp dat hoogcomplexe acute zorg nog meer moet worden geconcentreerd dan nu het geval is. Laagcomplexe, niet levensbedreigende, acute zorg kan daarentegen dichtbij worden aangeboden en vaker thuis, of in digitale vorm.
De redenering dat concentratie in de acute zorg tot betere kwaliteit van zorg gaat leiden wordt niet door iedereen ondersteund en ondervindt veel weerstand. Zo noemt de NVSHA het idee om een splitsing aan te brengen tussen hoog- en laagcomplexe spoedzorg ‘ronduit gevaarlijk’. Ook in het opvolgende debat over de hoofdlijnen werd Kuipers flink aan de tand gevoeld over de concentratie van (acute) zorg. Voor het zomerreces zal Kuipers de Kamer verder informeren over de plannen met betrekking tot toekomstbestendige acute zorg.
- Transformatie naar passende zorg van medisch specialistische bedrijven
Om de transformatie naar passende zorg te bewerkstelligen vindt Kuipers dat de belemmeringen voor de bestuurbaarheid van ziekenhuizen moeten worden weggenomen en de verkeerde prikkels bij de medisch specialisten en de medisch-specialistische bedrijven (msb’s) in de ziekenhuizen moeten worden afgeremd. Hierbij wordt gedacht aan het in loondienst onderbrengen van de vrijgevestigde medisch specialisten.
Eerder vroegen wij ons af of dit financieel en juridisch wel haalbaar is. De minister werkt de gevolgen van deze eventuele ingrijpende beleidskeuze deze kabinetsperiode verder uit.
- Inzicht in kwaliteit van geleverde zorg
Er moet meer worden gewerkt met uitkomstinformatie om zo meer inzicht te krijgen in het effect van een behandeling op de kwaliteit van leven van patiënten. In het IZ wil Kuipers met veldpartijen afspraken maken over de implementatie van uitkomstgegevens zodat zorgaanbieders uitkomstdata gaan registreren en uitwisselen met kwaliteitsregistraties. Onlangs hebben deze partijen een overeenkomst (pdf) ondertekend over de governance van de registraties. Voor de zomer komt de minister met een brief over de kwaliteitsvisie en -agenda.
- Verbeteren en verbreden van toets op het basispakket
De minister wil meer regie voeren op het basispakket. De aankomende periode gaat hij dan ook uitwerken hoe actiever pakketbeheer kan worden verbeterd en verbreed, waarbij onderscheid wordt gemaakt tussen de instroom in het basispakket en zorg die al wordt vergoed. Rond de zomer zal de minister de voornemens hieromtrent bekend maken en ook bij het IZ betrekken.
Eigen risico slimmer en betaalbaarder
Het eigen risico voor de jaren 2023 tot en met 2025 wordt niet geïndexeerd en blijft dus € 385. In mei of juni 2022 wordt het wetsvoorstel hierover behandeld. In de wet wordt vormgegeven dat mensen niet in één keer het gehele verplichte eigen risico hoeven te betalen maar via een betaling per behandeling. Dit voorkomt dat mensen al na één behandeling het volledig verplicht eigen risico moeten betalen. Deze maatregel treedt in 2025 in. In het najaar van 2022 wordt de Kamer verder geïnformeerd over de wijziging.
Bevolkingsonderzoek en vroege opsporing
Er wordt gewerkt aan het kosteloos maken van de NIPT-test voor zwangere vrouwen, waarbij het streven is om dit vanaf 1 april 2023 van start te laten gaan. In het tweede kwartaal van 2022 wordt de voortgangsreportage hierover gestuurd. Verder gaat de minister samen met het RIVM ontwikkelagenda’s maken die relevante ontwikkelingen en innovaties in de gaten gaan houden om sneller te kunnen anticiperen op kansrijke initiatieven. Over de inzet van de ontwikkelagenda’s wordt de Kamer na de zomer van 2022 geïnformeerd.
Pandemische Paraatheid
In het regeerakkoord is opgenomen dat er ingezet gaat worden op pandemische paraatheid. In het voorjaar van 2022 zullen de hoofdlijnen uiteen worden gezet in de beleidsagenda pandemische paraatheid. De agenda heeft drie doelen:
- Versterkten van publieke gezondheidzorg en infectieziektenbestrijding;
- Zorgen voor goed voorbereide, flexibele en opschaalbare zorg; en
- Versterken leveringszekerheid en toegang tot medische producten.
Geneesmiddelen en medische technologie
- Kostenbeheersing dure geneesmiddelen
Bij dit onderwerp wordt de voorgenomen ‘verbreding’ van de sluis beschreven, waarbij ook onderhandeld gaat worden over alle geneesmiddelen met een verwachte uitgave van boven de € 10 miljoen. Dit is een grote verandering ten opzichte van de huidige sluiscriteria (intramurale geneesmiddelen met totale verwachte uitgaven van meer dan € 40 miljoen per jaar, of € 50.000 per patiënt per jaar én met totale verwachte uitgaven van meer dan € 10 miljoen per jaar). De minister zegt daarbij rekening te gaan houden met de benodigde capaciteit van het ZIN en Buro Financiële Arrangementen om onnodig lange doorlooptijden te voorkomen. Om dit mogelijk te maken is wel een aanpassing van het Besluit zorgverzekering (Bzv) middels een AMvB nodig, die gepland staat in het derdekwartaal van 2023.
- Kostenbeheersing dure medische technologie
In het tweede kwartaal van 2023 ontvangt de Kamer van de minister een plan van aanpak gericht op het beheersen van de kosten van dure medische technologie, of voor technologie met hoge budgettaire impact. In eerste instantie wordt er gekeken naar het verbeteren van de inkoopkracht en het stimuleren van meer gecoördineerde inkoop van medische technologie. Een andere optie die de minister verkent is de route van centrale prijsonderhandelingen. Beide routes vergen volgens Kuipers een zorgvuldige voorbereiding, omdat het een mogelijke verandering betreft van bestaande inkoopstructuren en de randvoorwaarden (bijvoorbeeld horizonscanning) hiervoor op orde moeten zijn. Hij is met het veld in gesprek om de verschillende routes te verkennen en komt pas in het tweede kwartaal van 2023 met een update.
Elektronische gegevensuitwisseling en innovatie
Kuipers is van mening dat zorgbreed landelijke elektronische uitwisseling van gegevens de nieuwe standaard moet worden. Hiervoor zijn vergaande afspraken nodig over taal en techniek, wat door middel van de Wegiz via een AMvB aangewezen kan worden. Dit betekent echter niet dat de Wegiz alle problemen oplost; het is noodzakelijk om tot een landelijk dekkend netwerk van infrastructuren, generieke functies en aanpalende ICT-voorzieningen te komen. Voor de uitwerking van gegevensuitwisseling via PGO’s wordt in april 2022 een brief gestuurd.
Overige portefeuilles
- Medische Ethiek (abortuszorg, euthanasie, embryowet);
- Drugs (Staatscommissie MDMA, experiment gesloten coffeeshopketen);
- Gezondheidsbescherming (investering toezicht NVWA).
Minister voor Langdurige Zorg en Sport (Conny Helder):
JZOJP en regionalisering
Helder geeft aan dat ze samen met de NZa voor aanvullende minimumeisen over de inhoud en opzet van de regiobeelden gaat zorgen. Hierbij moeten alle partijen in samenhang hun deelopgaven kunnen verbinden aan een integrale agenda. Ze gaat afspreken welke partijen ten minste deelnemen aan het opstellen van de regiobeelden en over welke onderwerpen de regiobeelden gaan. Ook gaat zij werk maken van de governance van JZOJP, zodat samenwerken in de regio minder vrijblijvend wordt.
De RVS liet zich onlangs nog kritisch uit over domeinoverstijgende samenwerking, en stelde dat de belofte van deze vorm van samenwerking vaak strandt. Dit omdat de diepliggende tegenstrijdigheden tussen de verschillende zorgstelsels en ondersteuning de mogelijkheid tot samenwerking per definitie beperken. De RVS pleit daarom voor een fundamentele discussie over de toekomstbestendigheid van het zorgstelsel. Het is echter de vraag of dit gaat gebeuren; eerder dit jaar werd immers nog gezegd dat er geen stelselwijziging in de planning staat.
Anders werken in de zorg
- Werken in de zorg aantrekkelijker maken
De minister wil inzetten op meer ruimte voor innovatieve werkvormen, om zo de zorg efficiënter te organiseren en meer ruimte voor opleiding en ontwikkeling voor zorgmedewerkers te creëren. In het voorjaar van 2022 ontvang de Kamer een brief op hoofdlijnen over de aanpak.
- Opleidingsakkoord VVT (Verpleeg-, Verzorgingshuizen en Thuiszorg)
Aankomende maanden vindt een verkenning plaats waarin de vorm en inhoud van dit akkoord wordt bepaald. De uitkomsten worden voor de zomer van 2022 verwacht.
- Zeggenschap
In de komende kabinetsperiode is het de bedoeling dat de initiatieven omtrent meer zeggenschap voor zorgmedewerkers worden vormgegeven. De Chief Nursing Officer (CNO) van VWS heeft in december 2021 een advies uitgebracht over monitoring van zeggenschap. De komende periode zal hier in samenspraak met het zorgveld nader invulling aan worden gegeven.
- Vermindering regeldruk
De minister geeft aan voort te willen bouwen op het programma [Ont]Regel de Zorg. VWS heeft hierin een rol, maar het is nadrukkelijk ook aan anderen om actie te ondernemen, aldus Helder. Dit voorjaar komt ze met het vervolg op het programma. Eerder bleek uit de evaluatie echter dat het programma niet overliep van succesverhalen, dus de vraag is hoe de minister het dit keer wil aanpakken.
- Aanpak niet-integere zorgbestuurders
Er worden plannen gemaakt om niet-integere zorgbestuurders aan te pakken. Dit gaat gebeuren door middel van het versterken van de uitvoeringspraktijk fraudebestrijding en het stellen van eisen aan professionele en integere bedrijfsvoering. Voor de zomer van 2022 worden de plannen nader uiteengezet.
Overige portefeuilles
- Toekomst ouderenzorg en -ondersteuning (wonen, zorg en ondersteuning, innovatie, doorontwikkeling kwaliteitskader verpleegzorg, versterking kennisinfrastructuur langdurige zorg, valpreventie, palliatieve zorg);
- Mensen die leven met een beperking (onbeperkt meedoen, toekomstagenda zorg en ondersteuning voor mensen met een beperking);
- Wlz-brede voornemens (positionering behandeling Langdurige Zorg-cliënten, meerjarige contractering Wlz per sector);
- Ggz (complexe problematiek, toekomstagenda ggz);
- Sport- en beweegstimulering (voorstellen om sporten en bewegen te stimuleren).
Staatssecretaris voor Jeugd & Preventie (Maarten van Ooijen):
Preventie
- Preventieakkoord
De preventietaak wordt uitgebreid met een extra impuls op sporten en bewegen. Ook wil Van Ooijen zich inzetten voor een mentaal gezond Nederland. De staatssecretaris wil de bestaande initiatieven versnellen en er nieuwe activiteiten aan toevoegen. Accijns op tabak en frisdrank gaan daarbij omhoog, net als het laagste accijnstarief op bier zodat het nooit goedkoper kan zijn dan fris. In maart nog komt hij met een brief over de brede preventieaanpak.
Het is interessant om te zien hoe het tij wordt gekeerd, aangezien recentelijk bekend werd dat de aanpak de afgelopen drie jaar vrijwel niets heeft uitgehaald. Follow the Money stelde eerder dat dit onder andere komt door de intensieve suikerlobby.
- Verkenning invoering suikerbelasting en verlaging btw op groente en fruit
Er wordt onderzocht hoe op termijn een suikertaks kan worden ingevoerd. Prijsmaatregelen zijn wel onderdeel van een breder pakket aan maatregelen, waarbij Van Ooijen gaat samenwerken met de staatssecretaris Fiscaliteit en Belastingdienst om tot een plan van aanpak en een concreet voorstel te komen. Het is opvallend dat de staatssecretaris hiervoor geen tijdlijn geeft.
Eerder werd al gesuggereerd dat de Belastingdienst momenteel niet in staat is om grote wijzigingen aan te kunnen, ten eerste omdat het onduidelijk is om welke producten het zou moeten gaan, en ook omdat het ICT-systeem van de Belastingdienst een dergelijke wijziging niet aan zou kunnen. Wat er verder inhoudelijk aan de verkenning omtrent suikerbelasting moet gebeuren is ook nog maar de vraag, gezien er onder voormalig staatssecretaris Blokhuis ook al inhoudelijk naar is gekeken (en hij het vervolgens afschoot).
- Inzet preventie van drugsgebruik
Van Ooijen werkt de passage omtrent het voorkomen van problematisch drugsgebruik samen met de minister van Justitie en Veiligheid uit. Voor het zomerreces van 2022 wordt de Kamer hierover geïnformeerd.
Volksziektes: Onderzoek een aanpak Alzheimer, obesitas en kanker
Er is voor de jaren 2023-2025 € 300 miljoen aan extra middelen beschikbaar gekomen voor de preventie van Alzheimer, kanker en obesitas. Dit geld moet worden geïnvesteerd in onderzoek naar wat we nog niet weten en onderzoek naar goedwerkende aanpak van preventie van volkziektes. Samen met de algehele aanpak op preventie en de Nationale Dementiestrategie wordt de Kamer in het derde kwartaal van 2022 geïnformeerd over de invulling van de middelen.
Overige portefeuilles
- Jeugdzorg (houdbaar jeugdzorgstelsel, inkoop gespecialiseerde jeugdzorg, verbetering kind- en gezinsbescherming);
- Sociaal domein (eenzaamheid, dak- en thuisloosbeleid, ondersteuning mantelzorgers, eigen bijdrage huishoudelijke hulp in Wmo 2015);
- Rapporteur verslaving
- Kansrijke Start (vervolgaanpak, onbedoelde zwangerschap).
Overzicht nieuwe planning
Onderstaand overzicht is op basis van relevantie. De gehele planning is hier (pdf) te vinden.
| Onderwerp | Wetgeving | Wat | Timing |
| Houdbare zorg: ‘zorg voor iedereen betaalbaar, beschikbaar en bereikbaar houden’ | n.v.t. | Kabinetsreactie WRR-rapport | Q2 2022 |
| PGO | n.t.b. | Voortgangsrapportage en onderzoek bekostiging | Q2 2022 |
| NIPT | n.v.t. | Voortgangsbrief | Q2 2022 |
| Pandemische paraatheid | Aanpassing Wet publieke gezondheid | BeleidsagendaActieplan voor versterken zoönosebeleidHoofdlijnenbrief aanpassing Wet publieke gezondheid | Q1 2022Q2 2022Q3 2022 |
| Chief Medical Officer | n.v.t. | Stand van zakenbrief | Q4 2022 |
| Grip op stijgende zorgkosten dure geneesmiddelen | Nader uit te werken, vergt aanpassing van Besluit zorgverzekering middels AMvB | AMvB | Q3 2023 |
| Grip op stijgende zorgkosten dure medische technologie | n.t.b. | Brief | Q2 2023 |
| Eigen risico | Wetsvoorstel | Wetsvoorstel | Q2 2022 Wetsvoorstel dient voor 1 oktober door beide Kamers behandeld te zijn, bij voorkeur voor de zomer |
| Passende zorg | n.t.b. | Brief | Q3 2022 |
| Standaardisatie gegevensuitwisseling | Wegiz | Wegiz is aangemeld voor plenaire behandelingBriefEerste AMvB Medicatieoverdracht | Week 10 Q4 20222023 |
| Toekomstbestendigheid planbare en acute zorg | n.t.b. | Brief | Q1 2022 (reeds gestuurd) |
| Monitoring transformatie msb’s | n.t.b. | Brief | Q2 2022 |
| Integraal Zorgakkoord | n.t.b. | Brief | Q2 2022 |
| Werken in de zorg | n.v.t. | Opvolger programma Werken in de Zorg | Q2 2022 |
| Zeggenschap | Initiatiefwetsvoorstel GL/VVD (wijziging Wkkgz) | Kabinetsreactie | Q1 2022 |
| Regiobeelden en JZOJP | n.t.b. in samenhang met governance JZOJP | Brief | Q3 2022 |
| Preventieakkoord | Wet publieke gezondheid | Hoofdlijnenbrief | Q2 2022 |
| Verkenning invoering suikerbelasting en verlaging btw | n.v.t. | Hoofdlijnenbrief preventie | Q2 2022 |
| Volksziektes, onderzoek aanpak Alzheimer, obesitas en kanker | n.v.t. | Brief | Q3 2022 |
Bron: Axon Healthcare, De Volkskrant, EenVandaag, Follow the Money, Het Financieele Dagblad (FD), Medisch Contact, Ministerie van VWS, Pointer, Raad voor Volksgezondheid en Samenleving (RVS), Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM), Skipr, Tweede Kamer
